در این مقاله، به بررسی آرایش الکترونی فشرده با استفاده از گازهای نجیب میپردازیم. این مفهوم بخش مهمی از فصل ۱ کتاب شیمی دهم است و درک آن برای دانشآموزان پایه دهم ضروری است. با مطالعه این مقاله، بهراحتی میتوانید بر این مبحث مسلط شوید.
آرایش الکترونی فشرده چیست؟
آرایش الکترونی فشرده یا خلاصهشده، روشی سادهتر برای نمایش آرایش الکترونی اتمها است. در این روش، از گازهای نجیب (عناصر گروه ۱۸ جدول تناوبی) بهعنوان مرجع استفاده میشود. بهجای نوشتن تمام الکترونها، فقط الکترونهای لایه ظرفیت نوشته میشوند.
مثال:
آرایش الکترونی فشرده سدیم (Na) با عدد اتمی ۱۱:
Ne]۳S۱]
در اینجا، نئون (Ne) بهعنوان گاز نجیب مرجع استفاده شده است
گازهای نجیب و آرایش الکترونی آنها
گازهای نجیب عناصری هستند که لایه ظرفیت آنها کاملاً پر شده است. آرایش الکترونی آنها بهصورت زیر است:
مراحل نوشتن آرایش الکترونی فشرده
شناسایی گاز نجیب مناسب:
گاز نجیبی را انتخاب کنید که عدد اتمی آن کمتر از عنصر مورد نظر باشد و نزدیکترین گاز نجیب به آن باشد.نوشتن نماد گاز نجیب:
نماد گاز نجیب را درون کروشه قرار دهید.نوشتن الکترونهای لایه ظرفیت:
الکترونهای لایه ظرفیت را بعد از کروشه بنویسید.
مثال:
آرایش الکترونی فشرده کلر (Cl) با عدد اتمی ۱۷:
Ne] ۳S۲ ۳P۵]
پیدا کردن شماره دوره و گروه از روی گازهای نجیب
شماره دوره:
شماره دوره عنصر برابر با شماره لایه ظرفیت آن است.مثال: در آرایش الکترونی فشرده Ne] ۳S۱]، شماره دوره ۳ است.
شماره گروه:
شماره گروه عنصر بر اساس تعداد الکترونهای لایه ظرفیت تعیین میشود.
مثال: در آرایش الکترونی فشرده Ne] ۳S۱]، شماره گروه ۱ است.نمونه سوال
سوال: آرایش الکترونی فشرده عنصر پتاسیم (K) با عدد اتمی ۱۹ را بنویسید و شماره دوره و گروه آن را مشخص کنید.
پاسخ:
آرایش الکترونی فشرده:
Ar]۴S۱]
شماره دوره: ۴
شماره گروه: ۱
خلاصه این جلسه
آرایش الکترونی فشرده، روشی سادهتر برای نمایش آرایش الکترونی اتمها است.
در این روش، از گازهای نجیب بهعنوان مرجع استفاده میشود.
شماره دوره و گروه عنصر را میتوان از روی آرایش الکترونی فشرده تعیین کرد.
سوالات متداول
۱. آرایش الکترونی فشرده چیست؟
روشی سادهتر برای نمایش آرایش الکترونی اتمها با استفاده از گازهای نجیب.
۲. چگونه شماره دوره و گروه را از روی آرایش الکترونی فشرده پیدا کنیم؟
شماره دوره برابر با شماره لایه ظرفیت و شماره گروه برابر با تعداد الکترونهای لایه ظرفیت است به جز عناصر دسته p.
۳. گازهای نجیب چه عناصری هستند؟
عناصر گروه ۱۸ جدول تناوبی که لایه ظرفیت آنها کاملاً پر شده است.
جهت مشاهده قسمت بعد به جدول تناوبی و موقعیت عناصر | آموزش شیمی دهم مراجعه کنید